Không nên đo đếm Tết cổ truyền về kinh tế

"Không nên đo đếm một sinh hoạt văn hóa quan trọng như ngày Tết âm lịch bằng việc xem xét dưới góc độ kinh tế về tính lãng phí. Tết âm lịch là một cái gì đó rất thiêng liêng...".

Trao đổi với Tuổi Trẻ, nhà nghiên cứu dân tộc học VN, TS Nguyễn Văn Huy (giám đốc chuyên môn Trung tâm Di sản các nhà khoa học VN) chia sẻ những suy nghĩ của ông về tập tục Tết cổ truyền Việt.

Ông nói:

- Không nên đo đếm một sinh hoạt văn hóa quan trọng như ngày Tết âm lịch bằng việc xem xét dưới góc độ kinh tế về tính lãng phí. Tết âm lịch là một cái gì đó rất thiêng liêng, ăn sâu vào tiềm thức của người Việt từ ngàn xưa. Một tập tục đẹp, có ý nghĩa nhân văn rất lớn với cả người đã khuất lẫn cả người đang sống, từ già đến trẻ.

Tết âm lịch còn gắn với sự tuần hoàn của vũ trụ, về những chu kỳ của Mặt trời, Mặt trăng phù hợp với thời tiết, khí hậu của nước ta. Tết âm lịch là một sinh hoạt văn hóa phi vật thể đặc sắc, độc đáo và phổ biến nhất của nước ta.

* Theo ông, những nét văn hóa dân tộc độc đáo nào của Tết cổ truyền VN cần được chú trọng để duy trì, phát triển bởi nó sẽ là nền tảng giữ gìn văn hóa dân tộc bền vững?

TS Nguyễn Văn Huy - Ảnh: Nguyễn Đình Toán

- Nét đẹp của Tết cổ truyền là mời ông bà, tổ tiên về với con cháu. Tết, con cái về với cha mẹ, ông bà. Tết với thầy. Tết của con trẻ. Tính nhân văn đó nay được nhân thêm với tết cho người nghèo, khó.

* Những gì nên hạn chế từ quản lý đến ý thức người dân để Tết cổ truyền không thành một khoảng thời gian “ăn chơi 
cho đã”?

- Nên hạn chế cờ bạc, rượu chè be bét và đặc biệt ăn chơi cả tháng. Hết tết nên bắt tay vào việc ngay là phong cách mới cần xây dựng. Đây là điều chúng ta vẫn thường nói, nhưng không phải ai cũng làm được.

* Tết kéo theo lễ hội, tháng giêng là tháng ăn chơi... Lễ hội kéo dài khắp trong Nam ngoài Bắc có phải là một nét văn hóa của dân tộc, hay phải nhìn nó như một sự... lạc hậu, kém 
văn minh?

- Văn hóa VN trước hết và cội nguồn của nó là văn hóa làng. Nhà, làng, nước là kết cấu văn hóa cổ truyền của người Việt.

Mỗi làng có những phong tục, tập quán riêng và đặc biệt có vị thành hoàng, vị thần bảo hộ cho dân làng riêng. Hằng năm, dân làng mở hội để cầu mong vị thành hoàng làng tiếp tục bảo vệ và phù hộ cho dân làng bình an, mùa màng tươi tốt, công việc hanh thông...

Cả làng cùng chuẩn bị hội, cùng chăm sóc đình làng hay miếu, nơi thờ các vị thần linh và tổ chức rước các vị. Đó là một nét văn hóa đẹp nhất của người Việt, sao lại nghĩ nó lạc hậu, kém văn minh?

Nhiều làng, mỗi làng mở hội của mình mà thời gian theo tập tục, thường vào các ngày giỗ hay ngày sinh của vị thần. Cho nên người ta cảm thấy hội kéo dài, nhưng thực thì chỉ là hội của làng. Dân làng nào phục vụ hội làng ấy.

Một số hội có tính khu vực thì thu hút dân trong khu vực. Tôi thấy các hội làng là sinh hoạt không thể và không nên thay thế bởi nó đáp ứng nhu cầu của nhân dân.

* Đúng là không thể phủ nhận có rất nhiều lễ hội gắn với thời tiết, mùa màng, cảnh quan thiên nhiên như lễ hội chùa Hương, lễ hội Chử Đồng Tử... nhưng cũng không ít lễ hội khiến người dân phản ứng như tục chém lợn, lễ chọi trâu... Ông nghĩ có nên “chỉnh đốn” lễ hội bằng quan điểm văn hóa mới từ cấp quản lý địa phương?

- Mỗi làng có phong tục riêng của mình và truyền từ biết bao đời nay. Các phong tục hiến sinh là rất đặc sắc với mỗi hội. Mỗi làng đều có lý do giải thích vì sao lại có tập tục như vậy, dân làng thì tin và làm theo.

Các tập tục hiến sinh này thường chỉ bó hẹp trong phạm vi dân làng, một cộng đồng rất nhỏ. Tôi rất tiếc nhiều khi truyền thông làm cho nó to chuyện lên như chuyện “chém lợn”, chọi trâu. Chọi trâu ở những nơi có truyền thống thì không sao, nhưng chọi trâu để kinh doanh thì cần chỉnh đốn.

* Những biến tướng của lễ hội như lễ hội đền Trần thành nơi cầu bổng lộc quan trường, đền Bà Chúa Kho là nơi vay tiền ảo để kinh doanh thật... theo ông có đáng lo ngại, lỗi tại ai và có cách nào “sửa chữa” không?

- Đến đền Bà Chúa Kho là một nhu cầu của xã hội. Hãy tạo điều kiện để thỏa mãn các nhu cầu ấy. Những người đi lễ sẽ tự điều chỉnh hành vi của mình theo nhận thức và dư luận xã hội. Một số nơi muốn khuếch trương du lịch đã làm thay đổi hoặc biến tướng ý nghĩa của hội làng, hội đền.

Trải qua mấy thập kỷ rồi, những thay đổi như vậy vẫn tiếp diễn và đúng là có cái đáng lo ngại thật. Điều quan trọng là hội làng thì cứ để dân làng lo liệu, đừng biến thành công việc riêng của Nhà nước. Các quan chức, nhất là quan chức cấp cao, nếu có dự cũng nên đi với tư cách cá nhân, tốt nhất là không nên đến vào những ngày nhạy cảm nhất...

* Cách nào để mỗi địa phương có thể làm tốt nhất việc của mình khi chọn cách “ứng xử” với lễ hội quê mình, để dân yên mà quê phát triển?

- Cách ứng xử tốt nhất với các hội làng (tôi không muốn gọi lễ hội, mà là hội làng như xưa vẫn gọi) là hãy khuyến khích dân làng làm chủ hội làng của mình bằng việc tham gia các quyết định liên quan đến sự thay đổi, bổ sung bất cứ tập tục nào liên quan đến truyền thống hội làng của mình. Có vậy hội làng mới là của dân làng và người ta mới quan tâm bảo vệ.

Nhà nghiên cứu văn hóa dân gian, TS Nguyễn Hùng Vĩ: Văn hóa Tết cổ truyền của VN độc đáo, cần bảo lưu Đây là một di sản lễ hội bậc nhất trong các di sản lễ hội vì những lý do: cho toàn dân, bất kể là ai, kể cả những người mất quyền công dân VN; cho tất cả mọi tộc người trên đất nước VN, đây là kết quả của trường kỳ phát triển lịch sử dân tộc mà không một lễ hội tôn giáo nào, tín ngưỡng nào sánh tày. Tết là kỷ niệm của ký ức toàn cộng đồng được lưu truyền trên 2.000 năm từ khi sử dụng âm lịch, ký ức tập thể đó do triệu triệu con người lưu truyền và giữ gìn nó. Tâm thức hướng nguồn trong lễ tết vô cùng mạnh mẽ, đạo lý uống nước nhớ nguồn bùng phát vào đêm giao thừa không trăng càng thêm thiêng liêng. Tết bùng nổ các hành động từ thiện, chứa đựng tính nhân văn của tổ tiên ta. Tết chứa đựng những kỳ vọng về tương lai của từng đời người. Tết đoàn viên mọi người về gia đình, gia tộc, làng nước. Đó là những giá trị cần bảo lưu. Tuy nhiên, văn hóa luôn vận động, tiếp biến. Hội nhập văn hóa không phủ định những giá trị truyền thống. Văn hóa nhân loại vốn luôn luôn “ngoại lai”, không có khái niệm văn hóa thuần chủng. Không có sự tiếp biến sẽ trở thành một thực thể văn hóa “cá biệt” trên thế giới. Còn những yếu tố tiêu cực thì tôi cho rằng việc ăn chơi cho “đã” trong ngày thường cũng chẳng thiếu gì, hà cớ gì tết. Nhưng ăn tết thì nên biết hạn chế những gì vi phạm pháp luật hoặc vi phạm những tôn chỉ, những quy định của các tổ chức chính trị xã hội mà mình là thành viên. Tham gia giao thông mà bia rượu vượt quy định, đốt pháo trái quy định, cờ bạc phạm pháp, tiêu pha tốn kém... cần phải điều chỉnh sớm. Ý thức thượng tôn pháp luật là hàng đầu. Nghĩ cho cùng, những quy định đó trước hết có ích cho từng người, sau mới là sự vui vẻ, ổn định, tiết kiệm cho toàn xã hội. (C.K ghi)

Nhà nghiên cứu văn hóa TRẦN ĐÌNH SƠN (TP.HCM): Nên giản lược phần cúng bái Nhà nghiên cứu văn hóa TRẦN ĐÌNH SƠN - Ảnh: T.Lộc Tết truyền thống của mình, từ xưa vốn rất quan trọng, bởi vì nước ta là nước nông nghiệp nên lấy Tết âm lịch để định ra những chương trình hoạt động nghề nông trong năm. Ngày nay, đất nước đang ngày càng công nghiệp hóa nên không còn quan niệm “tháng giêng là tháng ăn chơi” như trước nữa. Theo tôi, nên có một vài điều chỉnh về tết cho phù hợp. Trước tiên, chúng ta nên giản lược việc cúng bái và nên chuẩn bị tết là dịp để vui chơi, đoàn tụ gia đình. Dịp này con cháu sum họp đoàn viên với cha mẹ, tưởng nhớ đến ông bà tổ tiên như một hình thức thay thế lễ tạ ơn của Âu - Mỹ để tạ ơn tiền nhân, suy nghĩ đến ân đức tổ tiên, ông bà cha mẹ. Còn tết truyền thống ở nước ta thì cúng bái rất nhiều khiến con cháu mệt mỏi. Bây giờ giới trẻ không thể đủ thời gian và sự kiên nhẫn để làm những việc như trước. Nếu được như vậy thì ngày tết nhẹ nhàng hơn, vui vẻ hơn, không làm người trẻ cảm thấy phiền phức, thậm chí còn chán nản. Sẽ có người hỏi rằng tết Việt vốn nghiêng về lễ và nó như một đặc trưng của văn hóa dân tộc, nếu giản lược đi thì văn hóa phai nhạt? Tôi cho rằng khi nghiêng về lễ sẽ nặng về sự cúng bái. Vì chúng ta quá nặng chuyện cúng bái nên người trẻ cảm thấy đó như là một sự lỗi thời. Cần phải chuyển hóa sao cho nhẹ nhàng hơn, trở thành một ngày đoàn tụ, một dịp tri ân tổ tiên ông bà, cha mẹ của mình và gặp gỡ nhau trong ngày đầu năm mới. Như vậy cái tết sẽ là dịp để người sống gặp gỡ, thể hiện tình cảm, quà biếu... Chúng ta không bỏ lễ, mà giản lược bằng hương trầm hay hoa quả... nhằm nhẹ bớt chuyện cúng bái và chú trọng việc sum họp, đoàn tụ của con cháu, anh em từ xa về hoặc đi thăm hỏi, vui chơi... Mình cũng hành lễ tổ tiên ông bà, chúc mừng cha mẹ nhưng không bày ra chuyện “kính như tại” mà mỗi ngày phải ba buổi cúng bái trà nước, mâm cỗ... Tôi nghĩ như vậy với mong muốn có sự điều chỉnh cho phù hợp với đời sống hiện nay, tức là vẫn giữ gìn được truyền thống tết, mang được một ý nghĩa cho người sống dễ chấp nhận, dễ thực hiện hơn. (THÁI LỘC ghi). Nguồn: Tuổi trẻ

Năm Đinh Dậu, muôn cảm xúc với tranh gà

TTO - Hiếm có năm nào như năm nay, phong trào vẽ tranh giáp gà Đinh Dậu trở nên rầm rộ hầu khắp mọi miền Bắc, Trung, Nam. Gà đủ thế, đủ kiểu loại, muôn cung bậc cảm xúc...

Tranh Lê Phương

“Đặc điểm tạo hình của con gà rất dễ vẽ, yếu tố tạo hình rất đậm đặc nên nhiều người có thể thử sức ở tranh con gà. Nhiều bạn họa sĩ của tôi gần như chưa vẽ con giáp bao giờ nhưng năm nay lại thấy vẽ tranh gà!” - họa sĩ Đỗ Phấn hào hứng nói về chuyện... được mùa gà.

Cũng theo ông, gà có nhiều lợi thế so với nhiều con giáp khác, có nhiều chi tiết rất đẹp, yếu tố trang trí rất mạnh, cùng với các động tác, biến chuyển về dáng rất phong phú, cho đến rất nhiều giống loài nên màu sắc cũng thiên hình vạn trạng.

Con gà dễ vẽ nhất trong số các con giáp còn ở chỗ nó gần gũi với con người. Hình ảnh gà cũng xuất hiện cả trên những hiện vật khảo cổ từ hàng nghìn năm trước. Hầu hết dòng tranh dân gian từ làng Sình, Đông Hồ, Hàng Trống hay Kim Hoàng từ hàng trăm năm trước đã có con gà biến hóa.

Xôm tụ tranh gà

Ghé nhà họa sĩ Đỗ Phấn ở một góc phố của làng Ngọc Hà giữa lòng thủ đô Hà Nội, ông nói đã “hoàn thành nhiệm vụ” với “bầy gà” hơn 70 con tặng bạn bè đón tết.

Trông qua ảnh lưu đủ loại, đủ kiểu gà, con nào cũng tươi, cũng vui, cũng nhộn, rất thích. Ở Hà Nội ít ai vẽ tranh con giáp chuyên nghiệp như Đỗ Phấn, vẽ miệt mài và đều đặn từ hơn 40 năm nay, nhưng cũng chỉ vẽ tặng chứ không bán.

“Những người bạn thân thiết tôi vẽ đủ, chẳng thiếu ai cả, nếu quên thì họ lại nhắc mình ngay, đố mà “thoát” được!” - ông nói khi hơn 70 tranh gà đã “lên mâm lên bát” trong nhà bạn bè. Giờ này nhà “khổ chủ” chỉ có bộ lịch tranh gà của chính mình do NXB Trẻ in làm quà tặng...

Ghé Hà Nội những ngày này, nhiều đoàn khách nước ngoài cũng tỏ ra thích thú với triển lãm tranh gà ở chợ Hàng Da. Hàng trăm tác phẩm, rất nhiều loại chất liệu, phong cách và phương thức thể hiện.

Nhiều người rất lưu tâm đến tranh gà trên gốm và các tác phẩm điêu khắc gà của các nghệ sĩ. Hầu hết tác phẩm đều được niêm yết giá, nhìn chung khá “mềm”, trên nửa số tranh từ 10 triệu đồng trở xuống, phù hợp túi tiền của giới trung lưu nên khá nhiều bức tranh được gắn nơ (đã có chủ)...

80 tác phẩm tranh gà ở Hội chợ Tết Việt Nam 2017 (Trung tâm triển lãm Vân Hồ, quận Hai Bà Trưng) cũng đa dạng và phong phú không kém.

Đa dạng không chỉ ở góc nhìn, tâm sự riêng với con giáp Đinh Dậu; đa dạng không chỉ nhiều loại chất liệu từ truyền thống đến hiện đại (mực nho giấy dó và giấy xuyến chỉ, thuốc nước trên lụa, acrylic trên giấy, sơn dầu trên toan...), mà còn đa dạng ở nhiều thế hệ và nhiều thành phần tác giả, từ họa sĩ chuyên nghiệp, họa sĩ minh họa báo, giảng viên mỹ thuật...

Còn tại Huế, hai cuộc triển lãm tranh giáp đón tết con gà đông đúc gần cả trăm bức. Vui hơn cả là triển lãm“Gà Đinh Dậu đậu nóc dinh” ở tư gia họa sĩ Đặng Mậu Tựu.

Gà ở triển lãm này đủ tính chất, phong thái, có bức “vẽ gà mà cứ như heo” rất phồn thực, tràn trề và căng mọng sức sống. Có bức thể hiện cuộc đấu chọi quay cuồng sinh động. Nhưng cũng có bức gà hạnh phúc hay gà suy tư triết lý giữa đời...

Họa sĩ Đặng Mậu Tựu giải thích cái tiêu đề theo kiểu nói lái, chơi chữ của người miền Trung: “Đinh Dậu tức là đậu dinh. Chúng tôi muốn chọn kiểu chơi chữ đó để đặt tên cho chủ đề buổi triển lãm nhằm nói lên sự thật giả, đảo lộn, thay đổi liên tục của đời người!”.

Tranh Nguyễn Như Đức

Vẽ gà bằng mười làm thơ

Tự nhận mình là “trưởng trại gà” trong năm nay, nhà thơ Đỗ Trung Quân vừa duyên, vừa mát tay với con gà. Đã “xuất chuồng” được cả trăm “con”, nhà thơ bảo “vẽ tranh tết bán được gấp 10 lần làm thơ tết”.

Được mùa ở đây cũng là “được mùa tặng”, song theo tiết lộ của nhà văn Nguyễn Đông Thức: “Đỗ Trung Quân đang trúng với tranh gà, vẽ không kịp bán! Hầu hết do bạn bè mua, tự quyết giá, tự trả, không tiết lộ nhưng hoàn toàn không tệ!”.

Người ta kháo sự vẽ gà của Đỗ Trung Quân năm nay là một hiện tượng; gà của nhà thơ rất có hồn, có thần thái, rất hào sảng, sảng khoái. Chỉ một vài tư thế, một phong cách vẽ, và không nhiều màu, nhiều nét nhưng gà của anh biến ảo không thôi.

Trong hàng trăm con gà mà “trưởng trại” Đỗ Trung Quân “xuất chuồng”, bức tranh Đạp mái làmột trong những con gà mà nhiều người ấn tượng với vài nét cong bay bổng tài hoa đủ tạo ra một tác phẩm sinh động ở cả hình ảnh lẫn dư thanh...

Xem tranh bỗng nhớ đến tiếng cười giòn của anh khi hay tin con gà anh gửi nhà văn Nguyễn Đông Thức đấu giá giúp học sinh nghèo ở ba tỉnh miền Trung thu được 30 triệu đồng. Tương tự, khi nhận tin bức gửi nhà báo Lê Đức Dục đấu giá cho chương trình tặng áo ấm trẻ em vùng khó Quảng Trị được 14 triệu đồng, “trưởng trại gà” cười rất sảng khoái...

“Đang ngồi nhà vẽ thì tôi nhận cuộc điện thoại của một cô gái hỏi mua tranh gà. Một vài lời hỏi qua loa, tôi chợt thoáng nghe cô gái mua tranh để tặng người mẹ tuổi gà đang nằm trên giường bệnh. Cô gái hỏi giá, tôi nói “cô cứ đến nhà đi đã” rồi chỉ đường cặn kẽ.

Đến nhà, tôi tặng tranh gà với một lời cầu chúc sức khỏe cho người mẹ. Đó là một cô giáo dạy cấp II ở TP.HCM, cô ôm bức tranh vào lòng mà mắt ngấn lệ. Mong sao cả người mẹ tuổi gà lẫn cô giáo trong cái tết con gà năm nay đều được thỏa lòng!...” - họa sĩ Đỗ Trung Quân kể khi người viết đến nhận tranh gà về miền Trung cho nhiều thân hữu ăn tết...

Tranh Bùi Việt Dũng

Tranh gà và thế giới kỳ lạ của họa sĩ Thành Chương Dự định vẽ 60 tranh con gà kỷ niệm 60 năm gắn bó với hội họa, song “cơn say” với đề tài này khiến họa sĩ Thành Chương vẽ 150 tác phẩm chỉ trong vòng hơn một tháng. Nhận lời mời tham dự hội chợ nghệ thuật Domino Art Fair, Thành Chương chọn ra 60 tác phẩm để trưng bày. Ngày khai mạc tranh vẽ gà của ông cũng là ngày khai mạc chợ tranh tết diễn ra lúc 19h ngày 20-1 tại Hanoi Creative City (số 1 Lương Yên, Hà Nội). “Cũng từ bức tranh thành công 60 năm trước (năm 1957, bức tranh Đôi gà tồ Thành Chương vẽ năm 8 tuổi đoạt giải vàng cuộc thi quốc tế ở London, Vương quốc Anh - NV) mà tôi được gọi là Chương “gà tồ”, cuộc đời tôi được trói và gắn bó với hội họa. Từ đó tới nay đã 60 năm, tròn một vòng hoa giáp” - họa sĩ Thành Chương nói trong buổi khai mạc. Thành Chương bảo “nếu cứ chầm chậm vẽ con gà” thì rất chán. Bởi vậy, ông vẽ nhiều đề tài liên quan đến gà, đưa cảm nhận, tình cảm của mình về con vật vào tranh, đôi khi mượn chuyện con gà để nói chuyện đời sống con người. Xem tranh vẽ gà của Thành Chương, mỗi con đều có một màu sắc riêng, tư thế riêng, mang trong nó một câu chuyện riêng biệt. Các tác phẩm theo trường phái lập thể, tạo hình hiện đại nhưng không hề xa lạ với người Việt. Gà của Thành Chương có con sinh ra từ tạo hình một chữ cụ thể, có con từ tạo hình thư pháp, lại có con gà mang trên mình hoa văn thổ cẩm, có con mang đậm màu sắc dân gian Việt Nam... Nhà văn Nguyễn Quang Thiều - một người am hiểu hội họa - chia sẻ: “Tôi đang ngập tràn cảm xúc về thế giới kỳ lạ mà Thành Chương mang tới. Người đó đắm mê vào khát vọng sáng tạo”. Theo nhà văn, khi xưa con gà Thành Chương vẽ năm 7-8 tuổi khiến người ta tưởng tranh của một ông già 70 tuổi. Còn nay, Thành Chương lại vẽ gà như một người trẻ, như đang nhìn thế gian bằng con mắt tinh khiết, trẻ thơ, đầy tò mò về đời sống. Nho Quân

Tranh Đặng Mậu Tựu

Tranh Đỗ Phấn

Tranh Đỗ Trung Quân	Nguồn: Tuổi trẻ

10 lựa chọn ngày hôm nay có thể khiến đàn ông phải hối tiếc trong 10 năm sau

Dùng vỏ bọc để gây ấn tượng với người khác

Nếu bạn luôn luôn xuất hiện trước mặt mọi người với chiếc mặt nạ, một ngày nào đó sẽ không có gì bên dưới lớp mặt nạ đó nữa. Bởi vì khi bạn đã dành quá nhiều thời gian để ý đến nhận xét của người khác về mình, hoặc làm theo những thứ người khác muốn, cuối cùng bạn quên mất thực sự mình là ai. Vì vậy đừng sợ sự phán xét, thật lòng bạn biết mình là ai và cái gì là thật sự quan trọng với bạn. Bạn không cần phải hoàn hảo để gây ấn tượng và truyền cảm hứng cho mọi người. Hãy để họ có ấn tượng và cảm hứng bởi cách bạn đối mặt với sự thiếu hoàn hảo này.

Để người khác tạo ra giấc mơ cho bạn

Thách thức lớn nhất của đời người là tìm ra câu trả lời cho câu hỏi ”tôi là ai?”; thách thức lớn thứ hai là hạnh phúc với những gì bạn tìm thấy. Ý nghĩa chính của điều này là bạn có quyết định làm đến cùng để đạt được mục tiêu và ước mơ của mình không. Có những người không đồng ý với bạn? Tốt. Nó có nghĩa là bạn đang đứng và đi con đường riêng của mình. Đôi khi bạn làm những điều mà người khác cho là điên rồ, nhưng có sao? Miễn là bạn cảm thấy hào hứng và hạnh phúc, đó là lúc bạn biết mình đang làm điều đúng đắn.

Suy nghĩ tiêu cực

Đừng để người có cách sống tiêu cực ảnh hưởng đến bạn. Đừng để sự tiêu cực làm quen và ăn sâu vào suy nghĩ của bạn. Họ không thể bóp cò nếu bạn không giao cho họ khẩu súng. Nhớ rằng sống và suy nghĩ tiêu cực là một sự lựa chọn chứ không phải nghĩa vụ. Hãy giải phóng chính mình để giữ cho tâm bạn sự từ bi thay vì giận dữ, sự rộng lượng thay vì tham lam, kiên nhẫn thay vì lo lắng.

Ích kỷ và tự cao

Cuộc sống đầy lòng yêu thương và đức tính tốt chính là những gì để mọi người mãi nhớ về bạn. Vì vậy, thay vì khắc tên lên bia mộ bằng đá, hãy khắc nó bằng chính trái tim của mình. Những gì bạn làm cho bản thân sẽ chết cùng với bạn nhưng những gì bạn đã làm cho người khác thì còn tồn tại mãi.

Lẩn tránh sự thay đổi, không muốn trưởng thành

Nếu muốn biết quá khứ của mình, hãy nhìn vào hiện tại đang có. Nếu muốn biết tương lai, cũng nhìn vào hiện tại. Bạn phải buông bỏ cái cũ và mở đường cho cái mới; một khi cái cũ đã biến mất, nó sẽ không bao giờ quay trở lại. Nếu bạn thừa nhận điều này và thực hiện các bước để giải quyết nó, bạn sẽ tìm cho mình sự thành công lâu dài.

Vội vã từ bỏ khi mọi thứ bắt đầu khó khăn

Ngay cả khi mọi thứ không diễn ra theo cách bạn mong đợi thì cũng đừng vội chán nản hay bỏ cuộc. Hãy học xem bạn có thể làm được được gì và bước tiếp. Một trong những người tiếp tục tiến bước trong khoảng thời gian khó khăn sẽ giành chiến thắng cuối cùng. Cuộc chiến luôn luôn diễn ra rất xa và rất lâu trước khi có chiến thắng cuối cùng. Đó là một quá trình với những bước tiến nhỏ, quyết định và hành động từng bước xây dựng và cuối cùng dẫn đến giây phút vinh quang của chiến thắng.

Qúa chú ý đến tiểu tiết

Hãy chạm khẽ khàng vào cuộc sống chứ đừng bóp nghẹt nó. Đôi khi bạn phải thư giãn và để cuộc sống diễn ra, ngừng lo lắng và đừng quá chú ý đến tiểu tiết. Học cách buông lỏng một chút trước khi nắm chặt. Hãy hít thở sâu. Sau cơn mưa trời lại sáng, hãy bước tiếp về phía trước. Bạn không biết chính xác nơi bạn đến sẽ như thế nào. Tất cả mọi thứ trong cuộc sống đều có sự sắp xếp hoàn hảo cho dù bạn có lãnh hội được hay không. Đôi lúc hãy giành thời gian để suy ngẫm để kết nối mọi thứ.

Thỏa mãn với những gì chưa xứng đáng với bản thân

Hãy đủ mạnh mẽ để cho đi và đủ khôn ngoan để chờ đợi những gì mà bạn xứng đáng. Đôi khi bạn phải bỏ những điều không xứng với mình và đứng vững để chờ đợi điều mà bạn muốn. Đôi mắt của bạn cần phải được rửa sạch bằng nước mắt để có thể thấy mọi khả năng trước mắt với một tầm nhìn rõ ràng hơn nữa. Đừng thỏa hiệp!

Để mai tính

Vấn đề là bạn luôn nghĩ rằng bạn có nhiều thời gian. Nhưng sẽ có một ngày nào đó bạn thức dậy và không có thời gian để làm việc mà mình luôn muốn nữa. Tại thời điểm đó, hoặc bạn sẽ đạt được mục tiêu mà bạn đặt ra cho mình, hoặc bạn sẽ có một danh sách các lý do lý trấu tại sao không làm được. Hãy lựa chọn đi!

Lười biếng và chờ đợi cơ may sẽ đến

Cuộc đời không nợ ta bất cứ điều gì. Vì vậy, ngừng mơ mộng và bắt tay vào thực hiện đi. Hãy chịu trách nhiệm và kiểm soát cuộc sống của mình. Bạn quan trọng và cần thiết theo một cách nào đó. Quá trễ để ngồi và chờ đợi một người nào đó trong một lúc nào đó làm việc gì đó cho mình. Hãy biến cái “lúc nào đó” thành bây gi. Bạn phải kiểm soát cuộc sống của chính mình.

Nguồn: CafeF

10 sự kiện kinh tế - xã hội nổi bật năm 2016

1. Đại hội lần thứ XII của Đảng thành công tốt đẹp

Đại hội Đảng lần thứ XII diễn ra tại Hà Nội từ 20 đến 28/1/2016. Trên cơ sở tổng kết kinh nghiệm 30 năm đổi mới theo quyết sách tại Đại hội VI của Đảng và căn cứ tình hình thực tiễn với tầm nhìn cho cả chục năm sau, Đại hội XII đã định ra những đường hướng quan trọng cho một thời kỳ phát triển mới của đất nước với “bốn trụ cột”, trong đó “phát triển kinh tế - xã hội là trung tâm”, “xây dựng Đảng là then chốt”, “xây dựng văn hóa, con người làm nền tảng tinh thần” và “tăng cường quốc phòng, an ninh là trọng yếu, thường xuyên”.

2. Chính phủ mới - Chính phủ kiến tạo

Bộ máy Chính phủ khóa XIV được chính thức kiện toàn vào tháng 7/2016 với thông điệp của tân Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc: Xây dựng Chính phủ liêm chính trong sạch; Kiến tạo phát triển; Hành động quyết liệt phục vụ nhân dân. Đề cao phương châm nói đi đôi với hành động, rút ngắn khoảng cách giữa nói và làm, nói ít làm nhiều và thực chất từ những việc nhỏ nhất.

Chỉ đạo, điều hành của Chính phủ có nhiều điểm mới, toàn diện hơn, quyết liệt hơn, vừa giải quyết các vấn đề tổng thể dài hạn, đồng thời coi trọng các vấn đề cụ thể từ việc xây dựng thể chế đến điều hành, quản lý; nhạy bén, phản ứng, xử lý nhanh đối với các vấn đề phức tạp nảy sinh. 

Lần đầu tiên trong nhiều năm Chính phủ khắc phục cơ bản tình trạng nợ đọng văn bản quy phạm pháp luật; lần đầu tiên Thủ tướng Chính phủ đã thành lập tổ công tác để kiểm tra đôn đốc việc thực hiện các kết luận chỉ đạo của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ để tập trung rà soát, phát hiện nhiều vấn đề bất cập, yếu kém để tập trung chỉ đạo giải quyết với tinh thần nói thẳng, nói thật và làm thật...

3. Những thành tựu quan trọng trong hoạt động đối ngoại

Với việc đăng cai tổ chức thành công các hội nghị cấp cao ACMECS-7, CLMV-8, WEF Mekong, tích cực tham gia các diễn đàn khu vực và quốc tế, và triển khai thành công nhiều chuyến thăm ngoại giao song phương quan trọng... trong năm 2016, Việt Nam tiếp tục khẳng định chính sách đối ngoại nhất quán và quyết tâm hội nhập quốc tế sâu rộng, toàn diện, góp phần tiếp tục duy trì môi trường hòa bình, ổn định, tạo thuận lợi cho công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Sự kiện Tổng thống Mỹ Barack Obama có chuyến thăm chính thức Việt Nam đầu tiên trong hai nhiệm kỳ hồi tháng 5/2016 là một trong những sự kiện ngoại giao đáng chú ý trong năm 2016. 

Trong chuyến thăm, ông Obama đã tuyên bố dỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm vận vũ khí với Việt Nam, quyết định được đánh giá mang tính bước ngoặt trong mối quan hệ Việt - Mỹ. Tình cảm nồng hậu mà người dân Việt Nam dành cho Tổng thống Mỹ suốt chuyến thăm khiến ông Obama phải thốt lên rằng sự thân thiện “đã chạm tới trái tim tôi”.

4. Kinh tế vĩ mô ổn định, GDP tăng dần qua các quý

Tổng sản phẩm trong nước (GDP) năm 2016 ước tính tăng 6,21% so với năm 2015. Trong đó, quý I tăng 5,48%; quý 2 tăng 5,78%; quý 3 tăng 6,56%; quý 4 tăng 6,68%. Mức tăng trưởng năm nay thấp hơn mức tăng 6,68% của năm 2015 và không đạt mục tiêu tăng trưởng 6,7% đề ra. 

Dù vậy, trong bối cảnh kinh tế thế giới không thuận, giá cả và thương mại toàn cầu giảm, trong nước gặp nhiều khó khăn do thời tiết, môi trường biển diễn biến phức tạp, việc đạt được mức tăng trưởng trên được xem là một thành công, khẳng định tính đúng đắn, kịp thời, hiệu quả của các biện pháp, giải pháp của Chính phủ. 

Cũng trong năm qua, tổng vốn đầu tư toàn xã hội ước tính đạt 1.485,1 nghìn tỷ đồng, tăng 8,7% so với năm 2015 và bằng 33% GDP. Điều này cho thấy, mặc dù tổng vốn đầu tư toàn xã hội tăng song chưa đủ sức đẩy mạnh tăng trưởng do một số lực cản nhất định. 

Kết quả nghiên cứu bước đầu về “Chẩn đoán điểm nghẽn tăng trưởng và Bản đồ năng lực sản xuất của Việt Nam” do Ban Kinh tế Trung ương phối hợp với Cơ quan Phát triển quốc tế Hoa Kỳ (USAID) công bố cuối năm qua cho thấy, tăng trưởng kinh tế của Việt Nam vẫn chịu 3 nhóm “điểm nghẽn” chính. 

Nhóm 1, trong ngắn hạn, bộ máy hành chính hoạt động chưa hiệu quả, vẫn còn tình trạng lãng phí, tham nhũng, một số chính sách về đất đai chưa phù hợp thực tiễn và chi phí tài chính cao. Nhóm 2, trong trung hạn gồm rủi ro kinh tế vĩ mô và rủi ro thể chế vi mô. Nhóm 3, trong dài hạn là kết cấu hạ tầng và nguồn nhân lực. Năm 2016 Kinh tế vĩ mô tiếp tục ổn định, lạm phát được kiểm soát tốt, đạt chỉ tiêu CPI dưới 5%.

5. Năm bùng nổ về phát triển doanh nghiệp

Cùng với sự kiện Văn kiện Đại hội Đảng XII lần đầu tiên chính thức xác định khu vực kinh tế tư nhân đóng vai trò là một trong những động lực quan trọng của nền kinh tế Việt Nam, là sự vào cuộc của Chính phủ mạnh mẽ nhất trong nhiều năm qua vực dậy khu vực kinh tế này. Ngay khi được Quốc hội bầu làm Thủ tướng vào tháng 4/2016, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã triệu tập Hội nghị Thủ tướng với doanh nghiệp, với sự tham gia của doanh nghiệp ở tất cả các thành phần kinh tế. 

Sau hội nghị này, lần đầu tiên có một Nghị quyết riêng cho doanh nghiệp được ban hành mang tên nghị quyết 35 nhấn mạnh doanh nghiệp là đối tượng để phục vụ. Tất cả các doanh nghiệp đều bình đẳng, không phân biệt loại hình, thành phần kinh tế trong cơ hội tiếp cận các nguồn lực và đầu tư kinh doanh. Chính phủ cũng phát đi thông điệp cởi trói tối đa cho doanh nghiệp, đồng thời tuyên chiến không khoan nhượng với giấy phép con, lợi ích nhóm... 

Kết quả của một loạt hành động trên đã đưa năm 2016 trở thành năm bùng nổ về phát triển doanh nghiệp. Kỳ tích đã được thiết lập khi lần đầu tiên, trong năm 2016, Việt Nam có 110.100 doanh nghiệp đăng ký thành lập mới, tăng 16,2% so với năm 2015. Số vốn cam kết đưa vào thị trường là 891.094 tỷ đồng, đạt tỷ trọng 8,09 tỷ đồng cho mỗi doanh nghiệp thành lập mới; tăng 48,1% so cùng kỳ năm 2015. Số doanh nghiệp quay trở lại hoạt động là 26.689 doanh nghiệp, tăng 43,1%.

6. Rút vốn nhà nước của các “ông lớn”

Điểm nhấn đáng chú ý nhất của quá trình tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước năm 2016 là sự rút lui của Nhà nước tại nhiều doanh nghiệp lớn. Trong đó, thương vụ đấu giá cổ phần của Công ty Cổ phần Sữa Việt Nam (Vinamilk) được giới quan sát đặt nhiều kỳ vọng và cũng ngậm ngùi thất vọng. 

Kết quả cuộc đấu giá thành công ngày 12/12 cho thấy, chỉ có 60% cổ phần chào bán đã được mua với mức giá 144.000 đồng/cổ phần. Cụ thể, số lượng cổ phần chào bán thành công là 78.378.300 cổ phần, tương ứng 5,4% vốn điều lệ VNM trong tổng lô chào bán 9% của SCIC. Như vậy, tổng giá trị cổ phần bán ra khoảng 11.386 tỷ đồng, tương đương gần 500 triệu USD.

Vinamilk chỉ là một trong số 10 “ông lớn” được Chính phủ quyết định thoái hoàn toàn vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Kế hoạch này được đặt ra từ cuối năm 2015 song đến nay, những doanh nghiệp còn lại vẫn đang trong quá trình chuẩn bị. 

Dù vậy, nỗ lực thoái vốn đầu tư ngoài ngành năm qua cũng đã đạt những kết quả tích cực. Cụ thể, năm 2016, các đơn vị đã thoái được 3.646 tỷ đồng, thu về 6.840 tỷ đồng. Nếu tính cả phần vốn thu về từ cuộc đấu giá cổ phần Vinamilk thì tổng số tiền Nhà nước nhận được là hơn 18.200 tỷ đồng. 

Về cổ phần hóa, năm 2016 đã có 56 doanh nghiệp được cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án cổ phần hóa. Tổng giá trị thực tế của 56 doanh nghiệp đã được phê duyệt phương án cổ phần hóa là 34.017 tỷ đồng, trong đó giá trị thực tế phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp là 24.390 tỷ đồng.

7. Formosa gây sự cố ô nhiễm môi trường biển

Tháng 4 năm 2016, Công ty TNHH gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh (FHS) đã gây ra sự cố ô nhiễm môi trường biển tại 4 tỉnh miền Trung. Sự cố này gây ra hậu quả lớn về kinh tế, xã hội, môi trường trước mắt và lâu dài; đã ảnh hưởng trực tiếp đến các ngành đánh bắt, nuôi trồng, chế biến thủy, hải sản, làm muối, dịch vụ hậu cần nghề cá, du lịch; đồng thời đã làm xáo trộn, gây mất an ninh trật tự, tâm lý bức xúc, bất an trong nhân dân. 

Sau sự cố, Formosa đã thừa nhận hành vi vi phạm, bồi thường thiệt hại cho Chính phủ Việt Nam số tiền 500 triệu USD; đồng thời triển khai các biện pháp để khắc phục các vi phạm.

Qua sự cố môi trường lớn này cũng như thực trạng ô nhiễm môi trường ở Việt Nam hiện nay đặt ra vấn đề cấp bách bảo vệ môi trường, đảm bảo phát triển bền vững, đòi hỏi phải thay đổi tư duy phát triển, tăng trưởng kinh tế phải gắn với bảo vệ môi trường, bảo vệ môi trường phải được xác định là yêu cầu xuyên suốt trong quá trình phát triển. 

Đó chính là việc chú trọng tiêu chí môi trường trong lựa chọn các dự án đầu tư, không cho phép đầu tư các dự án, các loại hình sản xuất ô nhiễm môi trường, nhất là dự án tiềm ẩn nguy cơ gây ô nhiễm môi trường, sự cố môi trường ở các vùng nhạy cảm.

8. Khởi động cuộc chiến chống tham nhũng quyền lực

Đầu tháng 11 Ban Bí thư Trung ương Đảng dưới sự chủ trì của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã họp và thống nhất 100% bằng phiếu kín quyết định thi hành kỷ luật bằng hình thức cách chức Bí thư Ban cán sự đảng Bộ Công Thương trong thời gian 2011-2016 đối với ông Vũ Huy Hoàng, nguyên ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Bí thư Ban cán sự Đảng, nguyên Bộ trưởng Công Thương. 

Cùng trong tháng 11 Quốc hội cũng đã ra Nghị quyết phê phán nghiêm khắc ông Vũ Huy Hoàng trước cử tri cả nước do đã có những vi phạm về công tác cán bộ trong thời gian đảm nhiệm chức vụ Bộ trưởng Bộ Công Thương, gây hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng xấu đến uy tín của Đảng, Nhà nước, Bộ Công Thương, gây bức xúc trong xã hội. 

Đây được xem là sự kiện chống tham nhũng đáng chú ý nhất năm và báo hiệu sự khởi đầu cho cuộc chiến chống tham nhũng quyền lực ở cấp cao. Năm 2016 còn được xem là năm những cuộc chạy trốn ra nước ngoài của những lãnh đạo phạm tội. Ngoài Trịnh Xuân Thanh, Vũ Đình Duy còn có Lê Chung Dũng - nguyên Phó tổng giám đốc PV Power.

9. Thiên tai gây thiệt hại 1,7 tỷ USD

Tác động của biến đổi khí hậu đã gây ra nhiều hiện tượng thiên tai cực đoan ở Việt Nam, không chỉ khiến 235 người chết trong năm 2016 mà còn gây thiệt hại nặng nề cho sản xuất nông lâm ngư nghiệp. Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, ước tính tổng thiệt hại toàn ngành do thiên tai trong năm vừa qua lên đến 37.650 tỷ đồng (tương đương 1,7 tỷ USD) - đây là con số cao nhất từ trước tới nay. 

Những tháng đầu năm, nhiều vùng miền đã trải qua nạn hạn hán khốc liệt nhất từ trước tới nay. Hậu quả là ở vùng ĐBSCL có 11/13 tỉnh bị ảnh hưởng xâm nhập mặn, với 405.000 ha lúa và hoa màu, 28.500ha cây ăn quả, 82.000 ha diện tích tôm nuôi bị mất trắng... Khu vực Tây Nguyên cũng đã có 157.000 ha đất nông nghiệp bị hạn. 

Ở khu vực duyên hải Nam Trung Bộ, hạn hán cũng đã khiến 40.500 ha lúa phải dừng sản xuất, 36.000 ha cây trồng khác bị hạn... Từ giữa tháng 10 đến giữa tháng 12/2016, các tỉnh miền Trung và Tây Nguyên đã gặp liên tiếp 5 đợt mưa lũ lớn trên diện rộng với cường độ cực đoan, gây ra lũ chồng lũ ở nhiều tỉnh. 

Tính riêng 5 đợt này, đã khiến 111 người chết và mất tích, hơn 316.000 ngôi nhà, hơn 42.800 ha lúa, 39.000 ha hoa màu bị ngập hư hại. Ngày 26/4/2016, Chính phủ công bố Kế hoạch ứng phó khẩn cấp của Chính phủ và Liên hợp quốc cần 48,5 triệu USD. Trong năm đã huy động được 26,4 triệu USD, đáp ứng 54,4% kế hoạch ứng phó khẩn cấp, trong đó nguồn lực quốc tế huy động được 18,4 triệu USD.

10. Ngành văn hóa, thể thao và du lịch thăng hoa

Với tổng điểm 202,5 ở chung kết nội dung 10m súng ngắn hơi nam, xạ thủ Hoàng Xuân Vinh đã đi vào lịch sử khi trở thành vận động viên đầu tiên của Việt Nam giành Huy chương vàng tại kỳ Olympic; vận động viên Lê Văn Công phá kỷ lục Paralympic, dành huy chương vàng môn cử tạ. 

Cùng với tấm huy chương mang tầm cỡ thế giới của Hoàng Xuân Vinh là sự kiện “kình ngư” Nguyễn Thị Ánh Viên không có đối thủ trên đường đua xanh tại Đông Nam Á khi giành tới 8 huy chương vàng tại sự kiện thể thao lớn nhất khu vực. Sau đó nữ vận động viên này đã phá kỷ lục Giải bơi vô địch châu Á với thành tích 4 phút 37 giây 71 và dành huy chương vàng 400 m cá nhân hỗn hợp. 

Năm 2016, đội tuyển bóng đá U19 Việt Nam làm nên chấn động ở giải U19 châu Á và giành quyền tham dự U20 World Cup. Đây là lần đầu tiên bóng đá Việt Nam giành vé tham dự một giải đấu tầm thế giới. Liên đoàn bóng đá thế giới (FIFA) đã gửi lời chúc mừng đến người hâm mộ Việt Nam. 

Năm 2016 là năm đầu tiên các danh lam, thắng cảnh của Việt Nam được nhà làm phim Hollywood đưa vào các cảnh quay trong bộ phim bom tấn của mình; cũng là năm Việt Nam có thêm 3 di sản thế giới được vinh danh. Đây còn là năm đầu tiên ngành du lịch đón được vị khách thứ 10 triệu, một sự kiện có ý nghĩa lịch sử đặc biệt quan trọng trong hành trình 56 năm phát triển của ngành du lịch Việt Nam.

Nguồn: vneconomy

Economic data

Thời gian gần đây tôi nhận được rất nhiều comment trên blog và email của các bạn sinh viên hỏi xin số liệu kinh tế. Mặc dù có một số request không thực sự nghiêm túc, đa số các bạn đều hiểu mình làm gì và cần dữ liệu gì. Đây là dấu hiệu tốt vì nó chứng tỏ chất lượng đào tạo kinh tế đang được cải thiện và các bạn sinh viên đang dần dần tiếp cận với những lý thuyết và mô hình định lượng rất tiên tiến chứ không chỉ viết "essay" như trước. Đáng tiếc là tôi không thể đáp ứng được hầu hết request của các bạn vì hai lý do sau.

Thứ nhất nguồn số liệu mà tôi sử dụng (từ Datastream của Thomson Reuters) có bản quyền nên tôi không thể công bố rộng rãi. Trước đây tôi đã để link cho các bạn download số liệu GDP và REER của VN, mặc dù không hoàn toàn legal nhưng có thể justify được phần nào vì thực ra những số liệu đó được TCTK công bố công khai trên website và các ấn phẩm của họ. Hơn nữa đó là những số liệu liên quan trực tiếp đến những bài viết mà tôi công bố (về potential GDP và REER) nên theo truyền thống của giới academic quốc tế những số liệu đó cần phải được công khai để người đọc có thể kiểm tra lại kết quả tính toán của tôi nếu họ muốn. Thứ hai là ngay cả Datastream và các dịch vụ số liệu chuyên nghiệp cũng có nhiều hạn chế về số liệu kinh tế VN, cả về số lượng lẫn chất lượng. Tôi đã từng chỉ ra số liệu về lãi suất qua đêm liên ngân hàng của Datastream khác xa số liệu của NHNN. Một số sai lệch khác về số liệu lạm phát của Datastream so với TCTK cũng đã từng làm tôi đau đầu. Bởi vậy ngoại trừ những chuối số liệu phổ biến và có chất lượng tương đối tốt, tôi sẽ phải mất rất nhiều thời gian browse/search Datastream và các nguồn khác để tìm các chuỗi số liệu đặc thù mà một số bạn request, điều này ngoài khả năng của tôi.

Nói như vậy không có nghĩa tôi sẽ không giúp các bạn tìm số liệu cho những nghiên cứu định lượng của mình, thực ra tôi rất khuyến khích các bạn đi theo hướng nghiên cứu này vì đó là cách học kinh tế rất thực dụng và hữu ích. Tôi cũng rất thấu hiểu những khó khăn về số liệu mà các bạn đang phải đối đầu, tôi đã từng là sinh viên như các bạn. Trong entry này tôi muốn truyền lại một số kinh nghiệm của bản thân thời còn đi học để các bạn có thể tự tìm kiếm số liệu trước khi phải nhờ một ai đó, tôi luôn cho rằng kỹ năng và kiến thức về nguồn số liệu là những điều rất căn bản mà sinh viên kinh tế cần học.

Điều đầu tiên trước khi bạn bắt tay tìm kiếm số liệu là phải hiểu thật rõ mô hình lý thuyết mà mình định ước lượng. Cần hiểu kỹ các lý thuyết đằng sau nó và các mối quan hệ giữa các biến số. Điều này quan trọng vì hầu hết các số liệu thống kê thực tế không bao giờ trùng với khái niệm lý thuyết nên hiểu kỹ lý thuyết vừa giúp các bạn tránh chọn sai số liệu vừa giúp mở rộng tập hợp các số liệu có khả năng thay thế chuỗi số liệu mình không thể tìm được. Lấy ví dụ bạn có một mô hình cần sử dụng M3, tuy nhiên VN không có thống kê M3 nên bạn cần cân nhắc mô hình lý thuyết để xem thay M2 hay total credit vào mô hình đó liệu có được không. Hiểu mô hình lý thuyết còn giúp các bạn chọn instrument variables cho một số phương pháp econometric đặc thù.

Vấn đề thứ hai cần quan tâm là phải/nên hiểu bản chất và cách thức dữ liệu được thu thập/compile. Thực ra theo tôi đãy là thiếu sót của hầu hết các chương trình đào tạo kinh tế (cả ở các trường đại học nước ngoài) khi không dạy cho sinh viên về các thống kê kinh tế chủ yếu (cách thức thu thập, tính toán, hiệu chỉnh mùa vụ...). Hiểu được bản chất của chuỗi dữ liệu giúp bạn định hình được nó có thực sự phù hợp với mô hình định lượng của mình hay không. Nếu chạy mô hình xong kết quả không như mong đợi hoặc khác với kết quả của những nghiên cứu (ở các nước khác) thì đó là do dữ liệu hay do phương pháp tính toán của mình có sai sót. Có những bạn hỏi xin tôi số liệu về output gap, inflation expectation hay equity risk premium, cho thấy sự mơ hồ về chuỗi số liệu trong mô hình của mình. Hoặc những câu hỏi về đơn vị của REER, làm thế nào để chuyển năm gốc cho một chuối số liệu thực, có bao nhiêu loại hàng hóa trong rổ tính CPI, có thể tìm số liệu GDP theo tháng hay không, cũng cho thấy các bạn chưa thực sự quan tâm tìm hiểu về chuỗi số liệu của mình. Cần nhớ một nửa của kinh tế học là số liệu thống kê.

Với các bạn đang học undergraduate thì nguồn số liệu đầu tiên bạn phải nghĩ đến là thư viện trường mình (và các trường khác nếu bạn có thể tiếp cận được). Thời buổi mọi thứ được số hóa như hiện nay, có lẽ khó có thể nghĩ đến việc mất vài ngày thậm chí vài tuần vào lục thư viện và gõ lại số liệu vào máy tính, nhưng đó là những gì tôi đã làm khi còn đi học. Rất may là ngày nay thư viện đã và đang chuyển dần sang hình thức điện tử. Tôi biết các thư viện ở VN có rất ít resource nhưng các bạn vẫn nên tìm hiểu, hỏi các thủ thư xem họ có giúp được gì không. Một số database quốc tế về dữ liệu và tạp chí chuyên ngành cho phép thư viện của các trường đại học truy cập miễn phí, nhất là từ các nước đang phát triển. Các bạn (sinh viên và giáo viên) nên góp ý với thư viện trường mình lập danh sách những database nào họ có access để giúp sinh viên dễ dàng tìm kiếm số liệu.

Nguồn số liệu kinh tế tiếp theo là website của các cơ quan quản lý và thống kê quốc gia như TCTK, NHNN, BTC của VN. Những năm gần đây các cơ quan này đã có rất nhiều tiến bộ trong việc công bố thông tin, tôi rất mong họ sẽ tiếp tục xây dựng website tốt hơn nữa (có thể học tập template trên website của WB và IMF) và cung cấp thêm nhiều thông tin hơn nữa. [Một điểm tôi mong muốn các website này cải thiện là họ nên có một section về education cho đại chúng như các website của Fed, ECB, OECD]. Các bạn sinh viên nên bỏ một chút thời gian tìm hiểu cấu trúc và các ngóc ngách trên các trang web nói trên, nhất là website của TCTK. Nếu các bạn thực sự quan tâm đến số liệu và có ý định làm nghiên cứu định lượng, nên download số liệu về máy tính của mình và thỉnh thoảng cập nhận những database cá nhân này. Một skill quan trọng của các analyst trong lĩnh vực finance là phải nhớ được khi nào các cơ quan thống kê (cả nhà nước và tư nhân) release những thông số quan trọng (GDP, CPI, PMI, unemployment rate...).

Nguồn dữ liệu thứ ba là các website của các tổ chức quốc tế, vd WB, IMF, ADB, BIS, ILO, OECD. Trong số các tổ chức này, IMF có nhiều thông tin nhất và là tổ chức duy nhất có số liệu quí và tháng cho một số chỉ số quan trọng. IMF có một số database mà sinh viên từ các nước đang phát triển có thể truy cập miễn phí như IFS, DOTS, COFER, các bạn cần tìm hiểu và đang ký tài khoản để lấy số liệu. Rất tiếc vì tôi không thuộc diện được access miễn phí nên tôi không thử và hướng dẫn các bạn được, tuy nhiên đã có nhiều bạn confirm đã access thành công từ VN. Nếu có khó khăn gì các bạn thử liên hệ với văn phòng của IMF ở VN xin giúp đỡ, tôi tin họ sẽ rất nhiệt tình. Các bạn ở HN có thể đến thẳng văn phòng IMF và xin truy cập số liệu từ đó. UNDP và ADB cũng có văn phòng ở HN, nguồn số liệu trên website của ADB cũng rất tốt tuy chỉ có annual data.

Đối với số liệu nước ngoài, nhất là các nước phát triển, ngoài các nguồn quốc tế như IMF, OECD, các bạn có thể vào website của central bank của họ để tìm thông tin. Ví dụ website của FED, ECB, RBA, BOE, BOJ, ngay cả Bank of Thailand hay People Bank of China cũng có rất nhiều số liệu kinh tế. Một số nguồn không chuyên khác có số liệu tốt dù không nhiều/dài như CIA Factbook, The Economist Indicators(không phải EIU cần có tài khoản). Cuối cùng tất nhiên là Dr. Google và Google Scholar, người bạn không thể thiếu cho những người làm nghiên cứu.

Một số links số liệu quan trọng

Tổng cục Thống kê: Đây là nguồn quan trọng nhất cho các bạn sinh viên, ngoài các thông số kinh tế hàng tháng (chọn tháng trên dropdown menu có thể lấy được rất nhiều số liệu từ năm 2004) các bạn có thể xem số liệu năm trong mục "Số liệu thống kê" và số liệu của các cuộc điều tra kinh tế xã hội lớn (mục "Các cuộc điều tra").

Ngân hàng Nhà nước: Ngoài những chỉ số chính sách tiền tệ căn bản như các loại lãi suất chính sách và tỷ giá bình quân liên ngân hàng (reference rate), mục "Thị trường tiền tệ" có các thống kê về VNBOR, hoạt động thị trường mở và đấu thầu trái phiếu chính phủ. Một địa chỉ nữa cho các bạn quan tâm đến tài chính, tiền tệ là Bảo hiểm Tiền gửi Việt nam, mặc dù hiện tại chưa có nhiều số liệu.

Bộ Tài chính: Mục "Ngân sách nhà nước" có thống kê về ngân sách, chi thu của VN, ngoài ra còn có thông tin về các dự án ODA và đặc biệt là Bản tin nợ nước ngoài rất hữu ích. Số liệu về ngân sách nhà nước cũng có thể tra cứu trên website của Chinh phủ.

Bộ Lao động Thương binh và Xã hội: Mục Dữ liệu của bộ này có rất nhiều thông tin, chủ yếu kết quả của các cuộc khảo sát xã hội, rất có ích cho những bạn quan tâm đến labor market và các vấn đề xã hội. Đa số dữ liệu được cung câp dưới dạng bảng Excel khá tiện dụng.

Bộ Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn: Mặc dù một số trang trên website của bộ này bị lỗi và còn nhiều tài liệu không dùng Unicode, mục Thống kê - Dự báo có rất nhiều thông tin quan trọng. Tôi tìm thấy thống kê về khí tượng thủy văn của VN ở đây chứ không phải trên website của Bộ Tài nguyên Môi trường.

Bộ Công Thương: Mục Thống kê của bộ này rất tốt, số liệu xuất nhập khẩu khá chi tiết (các bạn có thể update bảng số liệu REER/NEER mà tôi cung cấp trước đây bằng số liệu xuất nhập khẩu từ trang web này). Phần thông tin về vốn đầu tư cũng khá chi tiết.

[Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài nguyên Môi trường, Bộ Khoa học Công nghệ là những bộ tôi rất thất vọng vì không có các cơ sở dữ liệu/thống kê chuyên ngành đáng ra phải có.]

IMF: Như đã nói bên trên, IMF có một số database rất quan trọng về kinh tế vĩ mô, theo tôi được biết họ cung cấp miễn phí cho các nước đang phát triển nên các bạn ở VN có thể truy cập được. Những database quan trọng là WEO, IFS, DOTS, BOPS, GFS. Ngoài ra trong chuyên mục Vietnam and the IMF cũng có rất nhiều thông tin. Khi còn là sinh viên và không có truy cập vào IFS tôi thường xuyên vào chuyên mục này lấy số liệu của VN từ các Staff Report và Statistical Appendixes do văn phòng IMF Vietnam công bố hàng năm. Trong chuyên mục này cũng có rất nhiều bài nghiên cứu quan trọng về VN của các chuyên gia IMF. Năm ngoái có một bài về Output gap của VN sử dụng Bayesian estimation những bạn quan tam về vấn đề này nên tham khảo. IMF website là nguồn số liệu tất cả sinh viên kinh tế bắt buộc phải biết.

WB: Cách đây mấy năm WB đã cho access miễn phí vào tất cả các database của họ (thời tôi đi học chỉ được access vào World Development Indicators). Số liệu của WB rất rộng và họ bắt đầu có các chuỗi số liệu theo quí (trước đây chỉ có số liệu theo năm). Đây cũng là nguồn số liệu bắt buộc cho sinh viên kinh tế.

ADB: Số liệu của tổ chức này rất tốt, tiếc là cũng chỉ có annual data như WB. Chuyên mục Key Indicators có rất nhiều bảng Excel số liệu được update hàng năm (và có lẽ là data source duy nhất lưu trữ theo vintage, nghĩa là các version khác nhau hàng năm).

UNDP: Tổ chức này có một database quan trọng liên quan đến chỉ số Human Development Indicator được sử dụng rộng rãi trong các nghiên cứu kinh tế.

UNCTADSTAT: Database của Unctad, một tổ chức thuộc UN tương tự như UNDP, chuyên về trade data. Số liệu ngoại thương ở database này (cho VN) tương đương như của Bộ Công thương và DOTS của IMF tôi trích dẫn bên trên.

BIS: Mặc dù không có nhiều số liệu về VN, đây là địa chỉ quan trọng cho những bạn quan tâm đến số liệu banking and finance quốc tế.

OECD: database này chủ yếu phục vụ cho các thành viên của OECD nhưng có rất nhiều chỉ số quốc tế (một số phải trả tiền).

FRED (của Fed St Louis): Trong số các website của các ngân hàng trung ương, đây là database lớn nhất và uy tín nhất với gần như toàn bộ số liệu macro của Mỹ, có những chuỗi dài gần 100 năm. Database này cũng có số liệu của một số nước phát triển khác. Ngoài ra Fed còn có một số data tại địa chỉ này và hầu hết các chi nhánh Fed khác cũng cung cấp dữ liệu (NY, Kansas, San Francisco, Chicago, Cleveland).

Các central banks lớn khác như ECB, BoE, BoJ, RBA, tuy nhiên số liệu chủ yếu cho các nước của họ.

Pen World Table: một nguồn số liệu về national account tính theo PPP cho gần như tất cả các nước. Đây là một database lâu đời và rất uy tín trong giới học thuật tuy nhiên số liệu update chậm hơn so với nguồn WB và IMF.

The World Top Income Database: số liệu về VN đang được thu thập, hi vọng sẽ có sớm.

Economagic.com: số liệu của Mỹ và một số của Úc, ECB, BoJ

Knoema.com: số liệu kinh tế xã hội quốc tế, có khá nhiều số liệu thú vị về VN.

UN Trade data: số liệu thương mại của các nước, đặc biệt là Comtrade databasedatabase cho từng mặt hàng

UN Economic Statistics: số liệu kinh tế tổng hợp của các nước

Một số nguồn dữ liệu tài chính

Damodaran: GS Aswarth Damodaran (NYU) cung cấp một database rất lớn về số liệu của các công ty đại chúng (US and non-US, trong đó có một số công ty VN). Website này còn cung cấp một số spreadsheet tính toán liên quan đến valuation rất hữu ích cho các bạn sinh viên tài chính.

Nguồn: kinhtetaichinh.blogspot - giangle blog